OTT PLATFORMLARI TELEVİZYON DİZİLERİNİN TAHTINI SARSIYOR

Netflix’inde aralarında olduğu OTT (Over The Top) platformlarının geleneksel anlayışa meydan okuyan üretimleri televizyon dizilerinin tahtını sarsıyor. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden Prof. Dr. Sedat Özel ve Arş. Gör. Ömer Kısaoğlu küresel televizyon endüstrisinde dizi üretimlerinde yaşanan değişimi ele aldıkları araştırmada OTT platformlarının, dizi üretiminde yarattıkları farklılıklarla geleneksel yayıncılara karşı ciddi bir rakip olduğunu belirlediler. Çalışmada Netflix’in orijinal dizisi The Witcher üzerinden analiz yaparak Netflix’in etkisi ile arttığı düşünülen değişimlerin neden ve sonuçlarına odaklandıklarını kaydeden araştırmacılar The Witcher dizisinde bu değişimlerin etkilerinin net bir şekilde görüldüğünü belirttiler.

Hikâyeler daha karmaşık ve katmanlı

Prof. Dr. Özel ve Arş. Gör. Kısaoğlu’nun araştırmasına göre geniş bant internet ağlarının yayılması ve OTT platformlarının yükselişi, televizyon dizilerinin üretim ve tüketim biçimlerinde önemli değişikliklere yol açtı. Ayrıca Netflix, uluslararası dolaşımın ana aktörü olan ABD’de geleneksel sendikasyon kurallarında değişimlere neden oldu. Netflix bizzat kendi üretimi olan dizilerde platformun kendine özgü özelliklerini kullanarak dizilerin üretim ve dağıtım biçimlerini de değiştirdi. Aynı zamanda, özel lisans sözleşmeleri yaparak kütüphanesindeki çeşitliliği artırıp seçim yelpazesini genişletti.

Netflix gibi yeni nesil içerik dağıtıcılarının dizilerin bölüm sürelerinde belli bir standarda gerek duymadığını kaydeden Prof. Dr. Özel ve Arş. Gör. Kısaoğlu şunları kaydetti:

“Bu platformlar farklılaşabilmek için dizilerin hikâye örgülerini de daha karmaşık ve katmanlı gerçekleştirmekten çekinmiyor. Güçlü yıldız kimliği, daha az bölüm, bölüm süre serbestliği, aynı anda yayına verme ve platformun izleyiciye sunduğu diğer teknik özellikler bir bütün olarak düşünüldüğünde OTT platformların geleneksel yayıncılıktan daha farklı bir çizgiye geçtiğini görüyoruz.”

İzleyicinin kafası karıştı

Araştırmanın bulgularında Netflix dizilerinde karmaşık anlatılara sıkça başvurulduğu belirlendi. Örnek olarak ele alınan The Witcher dizisinde, Geralt, Ciri ve Yennefer'e odaklanıldı. İlk sezonun dikkat çekici özelliğinin olayların karmaşık sıralanması olduğu ifade edildi. Karmaşık anlatı, eylemlerin kronolojik sıralamasıyla oluşturuldu. Netflix’in, izleyicilerin kafa karışıklığı yaşaması ve bazı şikayetler üzerine karakterlerin zaman akışıyla ilgili paylaşım yapmak zorunda kaldığı belirtildi.

The Witcher’ın, platform dizilerinin tipik örneklerinden birisi olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Özel ve Arş. Gör. Kısaoğlu “Başkarakterlerin hikayeleri zaman atlamalarıyla ilerliyor ve senarist, ikinci sezonda daha anlaşılır bir yapı kullanmayı tercih ediyor. Dizide üç ana karakterin farklı zaman dilimlerindeki hikayeleri kesişirken izleyicilerden de dikkatli bir izleme bekleniyor.  Hikâye sezon boyunca zaman sıçramaları ve geriye dönüşlerle birlikte gelişiyor.” dedi.

“Küresel Televizyon Endüstrisinde Dizi Üretimlerinde Yaşanan Değişim: Bir Netflix Yapımı Olarak Witcher Örneği” isimli çalışmada dizinin ilk sezonu mercek altına alınarak ana hikâye örgüsü, bölüm eylem planlarının oluşumu, karakterlerin gelişimi gibi anlatı yapısı inceleniyor. Ardından bölüm sayı ve süreleri gibi teknik ölçütler üzerinden sınırlı da olsa değişim ortaya konuluyor. Bunlarla birlikte karakterlerin eylem çizgileri ve karmaşık kronolojik yapıdaki zaman aralıkları, sezonda bulunan bölümlerin eylem yapısı ve dizinin üretim biçimi özellikleri kapsamında sezonluk bölüm sayıları ve bölümlerin süreleri belirtiliyor.

Kesintisiz izleme olanağı

Çalışmaya göre dizinin hikayesi, dört farklı zamanda ilerliyor. Yennefer'in hikayesi 1240’ta, Geralt'ın hikayesi 1249 sonrasında, Ciri'nin annesinin evlilik töreninde ve Ciri'nin hikayesinin ise 1263'te geçtiği bulgulandı.  Hikayeler bölümler arasında iç içe geçerek anlatılırken, zaman atlamalarıyla karmaşık bir yapı oluşturulduğu belirtildi. Sezon boyunca Nilfgaard'ın Cintra'yı ele geçirmesi ve Sodden'a saldırması arasındaki dönemde Geralt ve Yennefer karakterlerinin hikayesi 7 bölüm boyunca seyirciye sunulduğu ifade edildi. Prof. Dr. Özel ve Arş. Gör. Kısaoğlu’na göre bu karmaşık yapı izleyicileri zorlasa da Netflix'in izleme politikası, hikâyenin anlatısını destekleyecek şekilde sezonu kesintisiz izleme olanağı sunuyor.

Farklı zaman ve mekânlarda geçen olaylar

Prof. Dr. Özel ve Arş. Gör. Kısaoğlu, değişen sektör dinamiklerine uygun bölüm sayısıyla yayınlanan dizinin, aynı zamanda ilk sezonunda izlemeye uygun olarak tek seferde izleyiciye sunulduğunu belirtti. Dizide eylem yapısı geleneksel bir biçimde oluşturulmuş gibi görünse de anlatının eylem uzunluklarını belirlediği ifade edildi. Bölümler üç eylemli bir yapıya göre ilerlediği belirlendi. Karakterlerin hikayeleri iç içe geçerek, karmaşık bir şekilde sunulurken üç eylemli yapının üç karakterin hikayesiyle sağlandığı ve yan hikayeler tamamlayıcı parçaları oluşturduğu vurgulandı.

Çalışmada, üçüncü bölümde Geralt ve Yennefer'in hikayelerinin yükseldiği noktalarda dizinin kurgusu iki farklı mekân ve zamandaki olayları paralel bir biçimde kısa planlarla iç içe verildiği ifade edildi. Beşinci ve altıncı bölümde ise Geralt ve Yennefer aynı hikâyede yer aldığı belirlendi. Sezon finalinde Geralt ve Ciri'nin savaş alanının yakınlarında başlarından geçenler ve sonunda bir araya gelmeleri izlenirken, Yennefer savaş alanında bulunduğu ifade edildi. Üç karakter aynı mekânda sezon boyunca bulunmadığı tespit edildi.

Çalışmada geleneksel anlatı yapısından farklı olarak The Witcher'da Ciri'nin hikayesinin, bölümler arasında soruların cevaplandığı ve hikâyenin devam ettiği bir yapıya sahip olduğu vurgulandı. Ciri'nin hikayesinin Cintra'nın düşüşünden başlayarak iki haftalık bir süreci kapsadığı ve diğer karakterlerin hikayeleriyle zaman çizgisini bağladığı belirlendi. Geralt ve Yennefer'in hikayeleri ise kendi başlarına ilerlediği tespit edildi. Geralt'ın hikayesinin altı farklı öyküden oluştuğu ve bölümler arasında bağlantı kurulamadığı vurgulandı. Geralt'ın hikayeleri sinema anlatı yapısına benzer şekilde ilerlediği belirtildi. Yennefer'in hikayesinde ise karmaşık bir yapı kullanılarak, farklı zaman dilimlerinde geçen eylemler anlatıldığı ifade edildi. Hikayelerin birbirine bağlandığı ve Yennefer'in gelişiminin izlendiği belirlendi. Her bölümde farklı olaylar ve karakterler yer alırken, Yennefer'in savaşa katılma sürecinin öne çıktığı vurgulandı.

OTT platformlar meydan okuyor

Özel ve Kısaoğlu’na göre Netflix ve benzeri platformlar piyasanın oturmuş formüllerine meydan okuyan yenilikleri denemeye devam ediyor. Bu anlatı yapısından üretim şekline uzanan bir meydan okuma olarak karşımıza çıkıyor. OTT platformlarının, hem bir yayın planı doldurmak zorunluluğu olmaması nedeniyle sendikasyon mantığından sıyrılırken aynı zamanda içerik kataloglarına daha fazla ürün yerleştirme hedefiyle sendikasyon anlaşmalarına taraf olabiliyor.