İktidara hangi parti gelirse gelsin asgari ücretin yükselmesi ve en az 1300 lira olması söz konusu. Vaatlerin gerçekleştirilebilmesi için gereken kaynak ve bunun ekonomiye dönüşü seçim sonrasının en önemli Gündem maddelerinden olacak. Partilerin ekonomi ve sosyal politikalarıyla ilgili temal politikalarının ana hatları şöyle:
| |
Asgari ücret sürprizi
- Ak Parti: Başbakan Ahmet Davutoğlu, Ak Parti’nin seçim beyannamesinde asgari ücret maaşının 1300 TL olacağını ve emeklilere 1200 TL ek zam verileceğini açıkladı. Davutoğlu, 1100 liranın altında maaş alan işçi ve BağKur emeklilerine de yılda 1200 lira ek zam yapılacacağını bildirdi.
Kendi işini kuracak gençlere 50 bin liralık destek vermeyi amaçlayan Ak Parti, Bağ-kur emeklisinden kesilen sosyal güvenlik primini tamamıyla ortadan kaldıracak. İktidar olması halinde ev almak için hesap açan vatandaşlara yüzde 15 destek sağlayacak olan Ak Parti, kadın girişimcilerin 100 bin TL’ye kadar 5 yıllık vadeli kredileri için yüzde 85 oranında kefaret sağlayacak.
Lise mezunu gençlerin 2 yıl boyunca genel sağlık sigortalarını karşılamayı vaadeden Ak Parti, emeklilere 250 TL taksit ile ev sahibi olma olanağı sunacak. Esnafa faizsiz kredi, gençlere ücretsiz internet, ihtiyaç duyduğu işlerde çalışan taşeronlara kamuda istihdam, yemde ve gübrede KDV’nin kaldırılması da AKP vaatleri arasında. Davutoğlu, seçim beyannamesindeki vaatlerin toplam maliyetinin 19 milyar TL olduğunu açıkladı.
Emekliye çift ikramiye
- CHP: CHP’nin seçim beyyannamesi asgari ücret, vergi muafiyetiyle 1500 lira olacak, emeklilere yılda çift maaş ikramiye verilmesi gibi vaatlerini aynen korurken, polislere 3 bin 600 ek gösterge verilmesi, çiftçiye mazotun 1.8 TL’den satılması gibi politikaları da sunuyor. İktidar olması halinde 800 bin taşeron işçiyi kadroya alacak olan CHP, lise son sınıf öğrencilerine lisekart getirecek, ikinci öğretim harçlarını kaldıracak.
Öğrenim kredileri, gençler iş buluncaya kadar tahsil edilmeyecek. 31 Temmuz 2015 tarihine kadarki kredi kartı ve bireysel kredilerin faiz borçlarının en az yüzde 80’ini silinecek, kalan borç 5 yıla yapılandırılacak.
Yoksula iş bulunacak
- MHP: Asgari ücreti 1400 lira civarına yükseltmeyi planlayan MHP, bütün çalışanlara da maaşlarının asgari ücret kadar olan kısmından vergi almamayı vaat etti. MHP, çiftçiye mazotun litresini 1 lira 75 kuruştan vereceğini duyurdu.
MHP, emeklilere Mart ve Eylül aylarında birer asgari ücret vermeyi; yoksul ailelerden bir kişiye iş bulmayı, 700 lira aile desteği vermeyi taahhüt etti. MHP, şoföre yıpranma payı, yük ve yolcu taşımacılığı yapan esnafa ise vergisiz akaryakıt sözü verdi. Kamu çalışanlarına yapılan tüm ek ödemelerin emekli aylığına yansıtılacağı belirtilen MHP beyannamesine göre ihtiyar heyeti üyelerine her ay 150 lira huzur hakkı verilecek.
Ücretsiz elektrik
- HDP: Asgari ücret ve emekli maaşı en az 2 bin lira olacak. Ev kadınlarına emeklilik hakkı sağlanacak. Küçük çiftçilere su ve elektrik ücretsiz verilecek.
Yük devlete mi firmalara mı?
İç talebi patlatır
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel:
(Ak Parti’nin beyannamesi) “Buradan yükün firmalara bineceği anlaşılıyor. AKP açısından çok şaşırtıcı. CHP ise firmalara bindirmeyeceği iddiasındaydı. Ama o da ciddi vergi kaybına ve devletin sigorta primi ödemesine neden olacak. Bunu AKP firmalara bindirecekse bu ciddi bir asgari ücret şoku, maliyet artışı demek firmalar açısından. Bu da başlı başına bir tartışma konusu. CHP’nin de devlete ne kadar yük biniyor, söylemesi lazım. Asgari ücrette eksik bildirim dediğimiz olay söz konusu. Ücretler yükselince eksik ücret bildirimi devam edecek. Ama yeni ücretten bildirmek zorundalar. Popülizmde tam bir patlama yaşanıyor.”
İç talebi patlatır
“(Ak Parti’nin emeklilerle ilgili vaatleri) CHP’ye kıyasla daha düşük maliyetli ve daha düşük maaşlara yönelik. İşçi ve Bağkur emeklilerine sadece zam yapacağım diyor. CHP gibi bütün emeklilere iki maaş ikramiye vereceğim demiyor. Bu daha düşük maliyetli ama ne kadar söylesinler. Genelde bütün bu şeyler iç talebi çok ciddi şekilde patlatır, bunun da hem enflasyon, hem de cari açık üzerinde çok ciddi sonuçları olur. Her iki parti de mali disipline sıkı sıkıya bağlı olduğunu söylüyor ama bu vaatlerin hesabı kitabı yok piyasada. Ekonomiye değil vaatlere yöneliyorlar. Ekonomide rekorlar unutuldu, sadece vaatler var.”
Partiler bütçedeki esnekliği kullanır
Piri Reis Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu:
“Genelde asgari ücretlilerin tasarruf eğilimi düşük olur. Genelde bunu talebe dönüştürecek kişilerdir. Yani borcunu ödeyecek ya da yeni borç alıp talep yaratabilecek. O da alışveriş üzerinden alınan KDV, ÖTV gibi vergi tahsilatını artırabilir kısmen. Genelde bu tür uygulamalarda bütçe açığını artırıcı bir sonuç beklemek daha doğrudur.
Yalnız şöyle bir sorun var, harcamanın ne kadarı kayıt içi, ne kadarı kayıt dışında kalacak. KDV, ÖTV tahsilatı yine başka sıkıntı. Harcama olabilir ama onun tahsilatı ne kadar başarılı olacak, o da başka bir soru. Faturasız yapılacak alışverişlerin devlete yansıması zor tabii.
Merkezi yönetim bütçesinde personel giderlerini artırabilir. Emeklilere yapılan harcamalar sosyal güvenlik sistemine yapılan sübvansiyonu artırma potansiyeli olan transfer harcamalarını artırabilir.”
‘Sendikalar olarak peşini bırakmayız’
Türk-İş Genel Mali Sekreteri ve Yol-İş Başkanı Ramazan Ağar:
“Asgari ücreti iktidar partisi 1300 lira diye açıkladı ama net mi, brüt mü söylemedi. Gönlümüz en yüksek olanda. Ama ülkenin şartlarını da düşünmek lazım. Sendikalar olarak peşini bırakmayız. Başbakan, asıl işi yapan taşeronların kadroya alınacağını söylemişti. Ama dün ‘kamuda çalışan ve kurumun ihtiyacı varsa’ dedi. Faruk Çelik’le görüştüm, ‘Asıl kadroda çalışanları alacağız’ diye Çalışma Bakanı’ndan duydum.”
