Aralık ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasıyla birlikte emeklilerin ocak ayı maaş zammı oranı belli oldu.
Memur emeklileri, toplu sözleşmeden kaynaklanan yüzde 15 zammın üstüne 2023 yılı temmuz-aralık döneminde oluşan enflasyon farkıyla birlikte yüzde 49,25 oranında zam alacak. İşçi ve Bağ-Kur emeklileri ise geçen yılın ikinci altı aylık döneminde oluşan TÜFE artışı oranında yüzde 37,57 zam alacak.
Ancak emekli grupları arasında önceki dönemlerde bir iki puanda kalan zam farkının ocak döneminde 11,7 puan olması, bu farkın giderilmesi yönünde beklenti oluşturdu. Birçok kesimden gelen “zam oranı eşitlensin” açıklamalarından sonra Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, alternatifli bir çalışma hazırladı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’a sunulan bu çalışmanın, Kabine toplantısında da değerlendirilmesi bekleniyor.
İKİ AYAKLI DÜZENLEME HAZIRLIĞI
Emekli zamlarıyla ilgili yeni düzenleme yapılması yönündeki hazırlıklar, iki ayaktan oluşuyor. Bu kapsamda, öncelikle kök maaşı düşük olan ve 7 bin 500 liraya tamamlananlar için nasıl bir adım atılacağı üstünde duruluyor. Bu kapsamda, en düşük emekli maaşının 10 bin liranın biraz üstüne çıkarılarak 10 bin 250 lira gibi bir rakam olması halinde bu kapsamdaki emekli sayısının 4 milyon 900 bin kişiden 5 milyon 200 bine yükseleceği hesaplanıyor.
En düşük emekli maaşının, daha önce kamuoyu gündemine gelen 11 bin 500 lira civarına çıkarılması halinde emeklilerin yüzde 55’inin “en düşük maaş alan” grubuna gireceği öngörülüyor.
MEMUR ALEYHİNE ZAM FARKI DOĞABİLİR
Memur ve işçi-Bağ-Kur emeklileri arasındaki 11,7 puanlık zam farkının giderilmesi konusunda da hazırlanan plan, alternatif adımlar içeriyor. Ocak ayı için iki grubun zam oranının eşitlenmesi halinde temmuz ayında bu kez işçi ve Bağ-Kur emeklileri lehine oluşabilecek 5,5 puanlık zam farkına dikkat çekiliyor.
Merkez Bankası’nın 2024 yılı enflasyon projeksiyonlarının gerçekleşmesi ve ocak-haziran döneminde enflasyonun yüzde 24 olması halinde işçi ve Bağ-Kur emeklileri yüzde 24, memur emeklileri ise yüzde 18,6 oranında temmuz ayı zammı alacak. Temmuz döneminde memur emeklileri aleyhine 5,4 puanlık fark oluşacak.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın nihai kararının emekli maaş zamları için yeni bir düzenleme yapılmasına yönelik olması halinde bu durumun dikkate alınarak adım atılabileceği belirtiliyor. Buna göre, memur emeklisinin yüzde 49,25 olan ocak ayı zammının yanında işçi ve Bağ-Kur emeklisinin zam oranının yüzde 44-45 olabileceği, böylece temmuz ayında oluşacak 5,4 puanlık farkın hesaba katılmasıyla adım atılmış olacağı belirtiliyor.
İLAVE ZAM FORMÜLÜ
Bir diğer formülün ise işçi ve Bağ-Kur emeklisine 5 puan ilave zam yapılarak 7 bin 500 lira altındaki maaşlara iyileştirme yapılması olabileceği, böylece 7 bin 500 lira altında maaşı olan 5 milyona yakın emekli için zam oranının yüzde 49,25’e eşitlenebileceği de ifade ediliyor.
Tüm bu formüllerle sağlanabilecek bir iyileştirmenin, bütçe dengeleri ve enflasyon hedefine yönelik olumsuz etkisi, önemli bir etken. Bu konuda özellikle deprem hasarının giderilmesi için yapılacak harcamalar ve EYT düzenlemesinin maliyetine dikkat çekiliyor.
EYT MALİYETİ 500 MİLYAR LİRAYI BULACAK
Hesaplamalara göre EYT düzenlemesiyle 2023 yılında 2 milyon kişi emekli oldu. Bu yıl 300 bin kişinin daha emekli olması bekleniyor. 2023 yılında EYT’lilerin sadece emekli maaş ve ikramiye maliyeti 213 milyar lira. Emeklilik nedeniyle oluşan prim kayıplarıyla birlikte maliyet 250 milyar lira. 2024 yılında ise EYT’lilerin maaş ve ikramiye maliyeti 360 milyar lira olacak. Yine prim kayıpları da hesaba katıldığında maliyet 500 milyar lirayı bulacak.
Sadece EYT maliyetinin bile bu boyutta olduğu tabloda ekonomi yönetimi, bütçe dengesi ve yüzde 36 oranındaki 2024 enflasyon hedefinin zora gireceğini vurgulayarak emekli zammında yeni düzenlemeye sıcak bakmıyor. Ancak nihai kararı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan verecek.
