Marmara'da 17 Ağustos 1999'da en büyük deprem felaketlerinden birini yaşayan sanayi ve liman kenti Kocaeli'nin, aradan geçen süredeki gelişimi demografik yapısına da yansıdı. Depremin izlerinin silinmesiyle nüfusu 2008 ile 2018 yılları arasında yüzde 28 artışla 2 milyona yaklaşan Kocaeli, ülkenin en kalabalık kentleri arasında yerini aldı. Marmara Depremi, sanayi kenti Kocaeli'nin uzun yıllardır kesintisiz olarak artan nüfus gelişimini etkileyen önemli bir faktör oldu. 17 Ağustos 1999'daki felaketin ardından evleri yıkılan veya ağır hasar gören binlerce kişi farklı şehirlere göç etti.
Buna can kayıpları da eklenince kent nüfusu ciddi anlamda azaldı. Depremin ardından konut ve iş yerlerinin yanı sıra nüfusunun da önemli bir kısmını kaybeden Kocaeli, devletin teşvik ve yatırımlarıyla asrın felaketinin izlerini silerek yeniden cazibe merkezi haline geldi. Ticaret ve finans merkezi İstanbul'un adeta kavşak noktasında yer alan Kocaeli, ülkedeki sanayi ve limancılık faaliyetlerinin önemli bir kısmını gerçekleştiriyor. Sanayi bölgeleri, limanlar, araştırma merkezleri, sağlık ve eğitim kuruluşlarıyla iş olanakları bakımından geniş bir istihdam piyasasına sahip olan kent, ülkenin en yoğun nüfuslu şehirleri arasında bulunuyor.
Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) verilerine göre, kent nüfusu 2008 ile 2018 yılları arasında yüzde 28 artarak 1 milyon 906 bin 391'e ulaştı. Kent bu dönemde 199 bin 257 kişilik net göç aldı. Kentte çalışma çağındaki (15-64 yaş) nüfusun toplam nüfus içerisindeki payı yüzde 69,4'ü buluyor. İş olanaklarının çeşitliliği dolayısıyla Anadolu'dan göç alan kentlerden biri olan Kocaeli'de, nüfusun yüzde 71,2'sini kütüğü başka illerde bulunanlar oluşturuyor.
Kilometrekare başına 528 kişilik nüfus yoğunluğuna sahip kent, bu özelliğiyle 2 bin 900 kişilik nüfus yoğunluğuna sahip İstanbul'dan sonra ikinci sırada yer alıyor. Ülkenin en büyük ekonomilerinden birine sahip olan ve diğer büyük şehirlere kıyasla yaşam maliyetlerinin daha düşük olduğu Kocaeli'nin nüfus yoğunluğuna akademik eğitim almak için gelen öğrenciler de katkıda bulunuyor.
Kentteki Kocaeli ve Gebze Teknik üniversitelerinde 80 bin öğrenci öğrenim görüyor. Mühendislik ve tıp eğitimiyle öne çıkan bu üniversitelerde öğrenim gören öğrencilerin önemli bir kısmı mezun olduktan sonra sanayi ve sağlık kuruluşlarıyla Ar-Ge merkezlerinde iş bularak Kocaeli'de kalıyor. TÜİK'in nüfus projeksiyonlarına göre, Kocaeli'nin 2025 yılında 2 milyon 332 bin kişiye ulaşacak nüfusuyla ülkenin en büyük 8. kenti konumunda olacağı tahmin ediliyor.
