Beyaz Saray, ABD Başkanı Donald Trump'ın bugün Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyacağını açıkladı. Bu karar, başta Türkiye olmak üzere birçok ülkenin tepkisini çekti. Türkiye, İsrail ile diplomatik ilişkileri kesebileceğini söyledi.
Dünyanın en kadim kentlerinden biri olan Kudüs, bugün Orta Doğu'nun sorunun merkezinde yer alıyor. İsrail, kentin doğusunu 1967'de işgal etti ve 1980 yılında tamamını başkenti ilan etti. Ancak bugüne kadar Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyan hiçbir devlet olmadı. Bu anlamda, Trump'ın açıklaması da bir ilk olma özelliği taşıyor. Müslaman dünyası da Doğu Kudüs'ü ileride kurulacak Filistin devletinin başkenti olarak görüyor. Kudüs'ü bu kadar önemli ve eşsiz kılan ise Kubbet-üs Sahra, Mescid'i Aksa, Ağlama Duvarını ve Kutsal Kabir ya da diğer ismi ile Yeniden Diriliş klisesi. Çünkü bu üç bina 3 büyük dinin sembolü. İşte Kudüs'ün bilmeniz gereken siyasi konumu, tarihi ve kutsal mekanları;
KUBBET-ÜS SAHRA VE MESCİDİ AKSA: Kudüs 3 büyük semavi dinin de merkezi konumunda. İslam dünyası için önemi ilk kıble olmasından ileri gelir. Müslüman aleminin en önem verdiği Kubbet-üs Sahra ve Mescid'i Aksa'da burada. Kudüs aynı zamanda Hazreti Muhammed'in Miraç'a yükseldiği yerdir. Kutsal Muallak taşı da yine bu eski Kudüs'te.
AĞLAMA DUVARI: Kudüs'ü Yahudiler için vazgeçilmez kılan ise Kubbet-üs Sahra ve Mescid'i Aksa'nın hemen yanındaki ağlama duvarıdır. Yahudiler için önemi tövbe mekanı olan ağlama duvarı dışında Kudüs'ün, Hazreti Davud'un başkenti olmasıdır. Hazreti Süleyman da ilk Tapınağı Kudüs'te kurmuştur.
HAZRETİ İSA'NIN MEZARI : Hıristiyanlar için de Kudüs vazgeçilmez bir kenttir. Zira bu dinin en kutsal mekanı olan Kutsal Kabir kilisesi (Yeniden Diriliş kilisesi) Kudüs'te yer alır. Hıristiyanlar kilisenin ortasındaki mezarın da Hazreti İsa'ya ait olduğuna inanıyorlar. Kilise Hz. İsa'nın mezarının olduğu yerin üzerine inşa edilmiş. Mezar Hıristiyanların bir numaralı hac mekanı.
KUDÜS'ÜN ÖNEMİ : Arapça El Kuds, İbranice Yeruşalayim olarak adlandırılan Kudüs, dünyanın en eski kentlerinden birisi. Yahudiler ve Hristiyanlar Kudüs'e Yerushalayim derler. Manası Barışın Şehri demektir. Arapça'da Kudüs Al-Quds olarak geçer ve “kutsal” ya da “Kutsal Tapınak” anlamına gelir. Tarih boyunca, birçok kutsal yapıya ev sahipliği yapmasından dolayı çok sayıda savaşa sahne oldu ve defalarca yıkıldı, yeniden inşa edildi.
Osmanlı İmparatorluğu, 1517'de işgal ettiği Kudüs'ü 1917 tarihine kadar kontrolü altında tuttu. Kudüs, üç semavi din olan İslam, Yahudilik ve Hristiyanlık için çok kutsal yerleri içinde barındırıyor. Kutsal yerlerin önemli bir kısmı Doğu Kudüs'te yer alıyor.
4'E BÖLÜNMÜŞ KENT: Kudüs'ün içinde binlerce yıllık tarihi barındıran dar sokaklarla dolu Eski Kenti, dört ana bölümden oluşuyor. Bunlar Müslüman, Yahudi, Hristiyan ve Ermeni mahalleleri olarak sıralanıyor. Nüfus dağılımı İsrail işgali sonrasında tamamen değişmiş. İsrail kenten iş ve eğitim için ayrılan Müslümanlara bir daha dönüş ve oturma izni vermiyor.
Müslümanlar için en kutsal yerlerden biri kabul edilen Mescid-i Aksa ve Kubbet'üs Sahra'nın bulunduğu Harem-üş-Şerif, Doğu Kudüs'te yer alıyor. Hazreti Muhammed Miraç gecesinde buradan göğe yükselmiştir. Harem-üş Şerif'in içinde atı Burak'ı bağladığı halka dahi durmaktadır. Kubbet-üs Sahra'nın içindeki Muallak taşı da müslümanların önem verdiği değerlerden biridir.
AĞLAMA DUVARI NEDEN ÖNEMLİ : Kubbet-üs Sahra'nın hemen alt kısmı Ağlama Duvarı'dır. Burası Yahudilik inancındaki en kutsal mekandır. Hz. Süleyman döneminde yapılan tapınağa ait olduğuna inanılan Ağlama Duvarı tövbe yeri olarak kullanılır.
KUDÜS'ÜN HIRİSTİYANLAR İÇİN ÖNEMİ : Kutsal Kabir Kilisesi içinde yer alan türbenin Hz. İsa'nın mezarı olduğuna inanılıyor. Hristiyanların en önemli hac mekanı olan Kutsal Kabir Kilisesi, eski Kudüs'ün merkezinde yer alıyor. Hazreti İsa'nın ellerinin çivilendiği sırtındaki haç ile yürüdüğü yol da Kudüs'te. Haliyle bu çile yolu ile birlikte İsa'nın mezarı Hırıstiyanları için Kudüs'ü eşsiz bir konuma taşıyor.
Kudüs'ün durumu neden tartışmalı? : Kudüs'ün statüsü, İsrail-Filistin çatışmasının da en merkezi sorunlarından birini oluşturuyor. İsrail, 1967 yılındaki Altı Gün Savaşı'nda o zamana kadar Ürdün'ün kontrolü altında bulunan Doğu Kudüs'ü işgal etti. O tarihten bu yana da İsrail işgali altında bulunuyor.
KUDÜS KİMİN BAŞKENTİ : İsrail, 1980 yılında kabul ettiği kanunla Kudüs'ü "bölünmez başkenti" ilan etti. Araplar da Doğu Kudüs'ü ileride kurulması muhtemel Filistin devletinin başkenti olarak kabul ediyor. 1993 yılında imzalanan Oslo Barış Anlaşmaları'nda Kudüs'ün nihai statüsünün barış görüşmelerinin ileri aşamalarında ele alınması öngörülüyor.
İsrail devletine ait meclis, cumhurbaşkanlığı, başbakanlık ve bakanlıklar gibi resmi kurumlar Kudüs'te yer alıyor. Ancak İsrail'in Kudüs üzerindeki başkent ilanı uluslararası alanda tanınmıyor. İsrail büyükelçiliğini Kudüs'te tutan hiçbir ülke bulunmuyor. Trump'ın açıklaması bu anlamda bir ilk olma özelliği taşıyor.
Türkiye'nin İsrail Büyükelçiliği Tel Aviv'de bulunuyor. Ancak Türkiye, Kudüs'te diplomatik temsilcilik bulunduran az sayıda ülkeden birisi. Türkiye'nin Filistin yönetimi ile ilişkilerini sürdürmek amacıyla Kudüs'te başkonsolosluğu bulunuyor. Kudüs Başkonsolosluğu'nda Türkiye büyükelçi düzeyinde temsil ediliyor.
İSRAİL NÜFUS DAĞILIMINI BOZDU : İsrail'in Doğu Kudüs'ü işgal etmesinden bu yana kentteki Yahudi nüfus da önemli bir artış kaydetti. 1967 yılından bu yana İsrail burada en az 10 yerleşim birimi kurdu. Buraya yaklaşık 200 bin civarı Yahudi yerleştirildi. Uluslararası hukuk tarafından Kudüs'teki Yahudi yerleşimleri yasa dışı kabul ediliyor. Ancak İsrail, buna itiraz ediyor.. Kudüs'te yaklaşık 850 bin kişi yaşıyor. Nüfusun yüzde 37'sini Araplar, yüzde 61'ini de Yahudiler oluşturuyor.
