Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin yürüttüğü Avrupa’nın en büyük çevre projesi olan ‘’İzmit Körfezi Doğu Baseni Dip Çamurunun Temizlenmesi, Susuzlaştırılması ve Bertarafı İşinin’ iptali için açılan dava yargıdan döndü. Kocaeli 2. İdare Mahkemesi, belirtilen alanda ‘’dip çamurunun temizlenmesi, temizlenen çamurun pompa ile susuzlaştırma alanına taşınması, taşınan çamurun geoteksil tüplerle susuzlaştırılması, susuzlaştırılan çamurun uygun alanlara nakliyesi ve değerlendirilmesi/berteraf işinin ortak projesi için alınan dava konusu meclis kararında hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı’’na karar verdi. Mahkeme heyeti tarafından projenin durdurulması yönündeki talep reddedildi.
AVRUPA’NIN EN BÜYÜK ÇEVRE PROJESİ
"İzmit Körfezi Doğu Baseni Dip Çamurunun Temizlenmesi, Susuzlaştırılması ve Bertarafı Projesi Fizibilite Raporu” ile belirtilen alanda dip çamurunun temizlenmesi, temizlenen çamurun pompa ile susuzlaştırma alanına taşınması, taşınan çamurun geoteksil tüplerle susuzlaştırılması, susuzlaştırılan çamurun uygun alanlara nakliyesi ve değerlendirilmesi/berteraf işinin ortak projesi için 15.02.2022 tarihinde Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclis kararı alınmıştı. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından bütçesi onaylanan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ortaklığında yürütülen projeyle Marmara Denizi ve Adalar Özel Çevre Koruma Bölgesinde yer alan İzmit Körfezinin sahip olduğu çevre değerlerinin korunması ve çevre sorunlarının giderilmesi için İzmit Körfezi Doğu Baseninde bulunan dip çamurunun temizlenmesi amaçlanmıştı. Avrupa’nın en büyük çevre projesi kapsamında, denizde 15 metre derinliğe kadar 468 hektar (1000 futbol sahası genişliğinde) alanda ortalama 1 metre kalınlığındaki sığ ve sonradan biriken dip çamurunun hidrolik vakumlu bir sistemle çekilmesi ve susuzlaştırılarak taşınmasında ilk aşamada 3,8 milyon metreküp, toplamda 8,5 milyon ton çamurun deniz ekosisteminden uzaklaştırılması hedeflendi.
MARMARA YENİDEN-DİPTEN DİRİLİŞ
İzmit Körfezi’nin doğu baseninde geçmiş yıllardan günümüze, gerek akıntılar, gerek yüzeysel sular ve gerekse insan faaliyetleri vasıtası ile biriken dip çamuru ile ilgili olarak Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından TÜBİTAK MAM ve İstanbul Üniversitesine yaptırılan çalışmalarda; dip çamurunun, su sirkülasyonu azaltarak, özellikle lodos vb. meteorolojik olaylarda koku ve bulanıklığa sebep olmakta ve ayrıca hem biyolojik olayları tetiklemekte (alg patlamaları) hem de çözünmüş oksijeni tüketerek deniz ekosistemi için olumsuz çevresel koşulları oluşturduğu, bununla birlikte Marmara Denizi’nde yaşanan ve tüm ekosistemi olumsuz olarak etkileyen müsilajın oluşumunu tetiklediği ortaya konulmuştu. Bunun üzerine İzmit Körfezi ve Marmara Denizinin geleceğini kurtaracak olan proje ‘’Marmara Yeniden-Dipten Diriliş’’ töreniyle başladı ve kısa sürede sonuçları alınmaya başlandı.
ASILSIZ İDDİALARLA AÇILAN DAVA
Proje hayata geçirilmeden önce, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından konusunda yetkili tüm kamu kurum veya kuruluşlardan uygunluk görüşleri alındı. Bu kapsamda görüşü alınan kurum ve kuruluşlar ise şöyle;
- Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı
• Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
• Çevresel Etki ve Değerlendirme İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü
• Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
• Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)
• Boru Hatları İle Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ)
- Kültür ve Turizm Bakanlığı (Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü)
- Tarım ve Orman Bakanlığı
• Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü
• Orman Genel Müdürlüğü
• 1. Bölge Müdürlüğü (Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü)
- Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
• Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü
• Karayolları Genel Müdürlüğü
• Kocaeli Bölge Liman Başkanlığı
- Deniz Kuvvetleri Komutanlığı(Donanma Komutanlığı)
- Kocaeli Valiliği (Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü)
- Kocaeli Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSU) Genel Müdürlüğü.
TÜM ENGELLEMELERE RAĞMEN KÖRFEZ MAVİ KALACAK
Hal böyle iken, bu süreçte bazı kişiler tarafından; ‘’çevreyi korumak adına hareket ettikleri, kamu adına dava açtıkları, izlenecek yol ve yöntemin kamu zararına neden olacağı, ileride kurulması düşünülen liman için alt yapı oluşturulmaya çalışıldığı, bilirkişi incelemesi yapılması gerektiği, İzmit Körfezinin bu yöntemle temizlenemeyeceği, yapılacak işlem gereksiz ve faydasız olduğu, o alanda eski yapıların olduğu, antik gemi batığı ve arkeolojik kalıntılara sahip olduğu, işlemin bu yerlere zararlar verebileceği’’ gibi asılsız iddialarla projenin iptali için Kocaeli 2. İdare Mahkemesi’nde dava açıldı. Ancak yapılan incelemenin ardından mahkeme heyetinden çevre projeleri konusunda emsal teşkil edecek bir karar alındı. Mahkeme heyeti projenin çevreye hiçbir konuda zarar vermediğini, aksine projenin Marmara Denizi ve İzmit Körfezi’nin yararına olacağına hükmederek, projenin iptali yönündeki talebi kabul etmedi.
MAHKEME KARARI
‘’Mahkeme heyeti tarafından konunun çözümü teknik bilgi ve uzmanlık gerektirdiğinden, keşif ve bilirkişi incelemesi yapılması kanaatine varılmış ve buna ilişkin 7 ayrı konuda ilgili üniversitelerin ve kamu kurum / kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan bilirkişi heyeti görevlendirilmiştir.
Bilirkişiler tarafından; proje sahasında yapılan keşif sonucu hazırlanarak dosyaya sunulan 15.02.2024 tarihli bilirkişi raporunda;
- Deniz Suyu Kalitesinin Belirlenmesi,
- Denize Deşarj Edilen Derelerin Su Kalitesinin Belirlenmesi,
- Depolama-Yığma Alanlarına Etkisi,
- Projenin Çevre Kirliliğine Sebebiyet Verip Vermediğinin Tespiti,
(I) Dip Çamuru Özellikleri Açısından
(II) Çamur Susuzlaştırmanın Yapıldığı Saha Açısından
(III) Kimyasal Flokülasyon Sonrası Susuzlaştırılan Dip Çamurunun Özellikleri Açısından
(IV) Davacı İddiaları Açısından
(V) Dip Çamurunun Temizlenmesi İçin Farklı Yöntemlerden Yararlanılabilip Yararlanılamayacağının Tespiti Açısından
- Projenin Deniz Ekosistemine Etkisi,
- Proje Faaliyetlerinin Yürütüldüğü İzmit Körfezi'ne Ait Havzanın Jeolojik Özellikleri,
- Projenin Zirai ve Peyzaj Açısından Değerlendirilmesi,
- Projenin İnşaat Açısından Değerlendirilmesi,
- Projenin Tarihi ve Arkeolojik Açıdan Değerlendirilmesi,
Yukarıdaki başlıklar altında; etkileri / boyutları incelenerek ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
Bununla birlikte, dosyadaki bilgi ve belgeler, bilirkişi raporu ile mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; dosyadaki çamur analiz sonuçları ile ilgili atık yönetimi ve depolama / bertaraf mevzuatı açısından, projede elde edilen susuzlaştırılmış çamurun depolama - yığma alanlarına olumsuz etkisinin olmadığı, proje sahasında gerçekleştirilen dip çamuru tarama işlemi ve kıyıda gerçekleştirilen çamur susuzlaştırma işleminin çevre kirliliğine sebebiyet vermediği, proje lokasyonun da daha önceleri atık su arıtmanın etkili bir biçimde gerçekleşmemesi ve Körfeze yapılan deşarjlar sebebiyle biriken çamurun temizlenmesi için tek fizibıl yöntemin dip tarama metodu olduğu, taranan / vakumlanan dip çamurunun susuzlaştırılması için, fiziksel ve kimyasal bir çok yöntem bulunduğu, ancak seçilen flokülasyon / geotekstil membran tüp yönteminin etkili ve mâkul bulunduğu, çamurdan süzülen deniz sularının tekrar körfeze verilmesi sebebiyle denizel ekosistemin korunduğu, mevcut dip çamurunun deniz canlılarına olumsuz etkileri ve faaliyet sonrasında canlılığın tekrar oluşacağı göz önüne alındığında, faaliyetin ekosistem üzerine etkisinin olumlu olacağı, proje kapsamında yapılan çalışmalar ile İzmit Körfezi tabanında bulunan dip çamurunun bertaraf edilerek, deniz suyu kalitesinin ve biyoçeşitliliğin arttırılmasının hedeflenmekte olduğu; yapılan bu çalışmaların faydalı olacağı kanaati ile Jeoloji Disiplini açısından herhangi bir sakıncasının da bulunmadığı, proje alanı dahilinde ilgili yasa kapsamında korunması gerekli taşınır kültür varlığı olmadığı, alanın sit alanı olmadığı, inşaata engel yasa kapsamında tarihi, kültürel, arkeolojik buluntu olmadığı, faaliyetin, iş bu aşamada, alanın tarihi ve arkeolojik tanımlamasının ve somut verilerin yetersizliği ışığında devam etmesinde bir sakınca bulunmadığından "İzmit Körfezi Doğu Baseni Dip Çamuru Temizlik, Susuzlaştırma ve Berteraf Projesi Fizibilite Raporu” ile belirtilen alanda dip çamurunun temizlenmesi, temizlenen çamurun pompa ile susuzlaştırma alanına taşınması, taşınan çamurun geoteksil tüplerle susuzlaştırılması, susuzlaştırılan çamurun uygun alanlara nakliyesi ve değerlendirilmesi / berteraf işinin ortak projesi için alınan dava konusu Meclis kararında hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı mahkeme heyeti tarafından değerlendirilmiştir.
Açıklanan nedenlerle;
- Davanın reddine,
- Yargılama giderlerinin de davacılar üzerinde bırakılmasına karar verilmiştir.
Kamuoyuna saygı ile arz olunur.’’
